Ola Turkiewicz

V. Litwinka czyli Hymn Legionistów Litewskich (1831) 8’40’’

Światło na Wojtka

Wojciech Malajkat

„Nigdy zaś króle i mężowie rycerscy nie zabierali ziem sąsiednich gwałtem, ale przyjmowali narody do braterstwa, wiążąc je z sobą dobrodziejstwem Wiary i Wolności.

I nagrodził im BÓG, bo wielki naród, Litwa, połączył się z Polską, jako mąż z żoną, dwie dusze w jednym ciele. A nie było nigdy przedtem tego połączenia narodów. Ale potem będzie.

Bo to połączenie i ożenienie Litwy z Polską jest figurą przyszłego połączenia wszystkich ludów chrześcijańskich, w imię Wiary i Wolności.

I dał BÓG królom polskim i rycerzom Wolności, iż wszyscy nazywali się bracią, i najbogatsi, i najubożsi. A takiej Wolności nie było nigdy przedtem. Ale potem będzie.

Król i mężowie rycerscy przyjmowali do braterstwa swego coraz więcej ludu, przyjmowali całe pułki i całe pokolenia

I stała się liczba braci wielka jako naród, i w żadnym narodzie nie było tylu ludzi wolnych i bracią nazywających się jako w Polsce.

A na koniec król i rycerstwo dnia trzeciego maja umyślili wszystkich Polaków zrobić bracią, naprzód mieszczan, a potem włościan.

I nazywano braci szlachtą, iż się szlachcili, to jest zbratali z Lachami, ludźmi wolnymi i równymi. (…)

I rzekła na koniec Polska: Ktokolwiek przyjdzie do mnie, będzie wolny i równy, gdyż ja jestem WOLNOŚĆ.”

Adam Mickiewicz „Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”

Przed chwilą usłyszeli Państwo utwór „Litwinka”. Choć dziś uległ prawie całkowitemu zapomnieniu, to przez chwilę pośrednio pełnił rolę hymnu narodowego. Ryszard Wagner, który sympatyzował z Polakami, skomponował na wielką orkiestrę symfoniczną Uwerturę Polonia. Trzon Uwertury, obok krótkich motywów zaczerpniętych z  „Mazurka Dąbrowskiego” i „Mazurka 3-go Maja” stanowiła właśnie „Litwinka”, którą Wagner zacytował w całości. W czasie okupacji hitlerowskiej, gdy odtwarzanie hymnu była zakazane, polscy patrioci słuchali właśnie wagnerowskiej Uwertury Polonia. A Niemcom, kochającym Wagnera, do głowy nie przychodziło, że ten ukochany przez Hitlera niemiecki kompozytor sympatyzował z Polską.

Sympatia Wagnera do Polski nie była wśród Niemców niczym wyjątkowym w okresie Powstania Listopadowego.  Blisko 80 lekarzy niemieckich przedarło się przez granicę by służyć w powstańczej służbie medycznej. Obok Niemców służyło 60 Francuzów a także lekarze angielscy, węgierscy, czescy, włoscy, duńscy, szwedzcy a nawet jeden medyk ze Stanów Zjednoczonych.

[Krótka pauza]

Ustawa Rządowa. [UROCZYŚCIE]

Prawo uchwalone Dnia 3 Maja, Roku 1791 w Warszawie….

[Krótka pauza]

Jak powiedział filozof irlandzki Edmund Burke, Konstytucja 3 maja to „najszlachetniejsze dobro otrzymane kiedykolwiek przez jakikolwiek naród…”

By wzmocnić jedność i bezpieczeństwo Rzeczypospolitej, Konstytucja oraz akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów wprowadziły jedność i niepodzielność Wielkiego Księstwa Litewskiego i Korony Królestwa Polskiego tworząc oficjalnie Rzeczpospolitą Polską. Konstytucja została natychmiast przetłumaczona na język litewski.

Polonez trzeciego maja – kompozycja Aleksandra Rodowskiego do słów Franciszka Dionizego Kniaźnina skomponowana na cześć Konstytucji w 1791 roku.

Światło na Grześka

Grzegorz Wilk

VI. Polonez trzeciego maja (1791)

Na zakończenie utworu Grzegorz recytuje z podkładem muzycznym:

– 1791 uchwalenie Konstytucji 3 maja

– 1792 Wojna polsko-rosyjska w obronie Konstytucji

– 1793 II Rozbiór Polski

– 1794 Insurekcja Kościuszkowska

– 1795 III Rozbiór Polski, Polska znika z mapy świata