XV Koncert Niepodległości „Triumph. Rzecz o wojnach z Moskwą” (2023)

Czytałem ja o wojnach; – w dawnych, dzikich czasach,
Piszą, że tak okropne wojny prowadzono,
Że nieprzyjaciel drzewom nie przepuszczał w lasach
I że z drzewami na pniu zasiewy palono.
Ale car mędrszy, srożej, głębiej Polskę krwawi,
On nawet ziarna zboża zabiera i dławi;
Sam szatan mu metodę zniszczenia tłumaczy.

– Adam Mickiewicz, Dziady cz. III –

Inspiracja i tematyka koncertu

Bezpośrednią inspiracją projektu, jest przypadająca w tym roku 160 rocznica wybuchu Powstania Styczniowego oraz trwająca od ponad roku wojna na Ukrainie. Celem narracji jest ukazanie chwil triumfu, zarówno podczas najbardziej spektakularnych zwycięstw nad Księstwem Moskiewskim, carską Rosją czy Związkiem Sowieckim, jak i pomniejszych sukcesów odnoszonych podczas najtrudniejszych chwil naszej historii. Wszystkie te wielkie triumfy i małe zwycięstwa były fundamentem nadziei na odzyskanie niepodległości. W perspektywie długoterminowej złożyły się one na sztafetę wolności, która przekazywana z pokolenia na pokolenie, ponownie pozwoliła nam odbudować naszą państwowość pomimo zagrożenia Rosji, tak po roku 1918 jak i po 1989.

Realizowany w cieniu agresji Rosji na Ukrainę projekt, ukaże zagrożenie ze strony Moskwy i jej metody, jako niezmienne od ponad pięciu stuleci.

Pierwszy człon tytułu XV Koncertu Niepodległości, zaczerpnięty został z panegiryku Bartosza Paprockiego TRIUMPH Satyrów Leśnych (…), napisanego w 1582 roku na cześć Stefana Batorego zwycięsko powracającego z wojny z Moskwą.

Strona tytułowa panegiryku Bartosza Paprockiego pt. TRIUMPH Satyrów Leśnych, Syren Wodnych, Planet Niebieskich z szęśliwego zwrocenia Króla Polskiego Stephana do Państw iego z wojny Moskiewskiey w Roku 1582 wydany

Repertuar i narracja ukażą temat wojen polsko-rosyjskich w szerokim kontekście historycznym, zaczynając od XV wiecznych wojen Polski i Litwy z Moskwą, zmagań i wielkich wypraw wojennych za panowania Kazimierza Jagiellończyka, Aleksandra Jagiellończyka, Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta III Wazy i Władysława IV i często zapominanego dziś Potopu Rosyjskiego.

Odniesiemy się do narodowych zrywów podczas tragicznego okresu militarnej i politycznej dominacji Rosji w fatalnym dla Polski XVIII wieku, w tym Konfederacji Dzikowskiej, Konfederacji Barskiej, wojny polsko-rosyjskiej w Obronie Konstytucji 3 Maja i Insurekcji Kościuszkowskiej. Ukazując dzieje XIX wieku nawiążemy do etosu Powstań Listopadowego i Styczniowego, a także tych mniej znanych Partyzantki Zaliwskiego i Powstania Zabajkalskiego.

Odnosząc się do historii XX w., podkreślimy narodowy charakter rewolucji 1905 roku, przybliżymy historię PPS, Polskiej Organizacji Wojskowej i Legionów, wojnę polsko-bolszewicką 1919-1921 i sowiecki atak na Polskę w 1939 roku. Oddamy hołd polskim ofiarom Stalinizmu, w tym pomordowanym w ramach zbrodni katyńskiej oficerom Wojska Polskiego, Policjantom, żołnierzom KOP i Leśnikom. Ukażemy także czyn zbrojny żołnierzy wyklętych i zakulisowy udział Rosjan w tłumieniu zrywu Poznańskiego Czerwca 1956.

Repertuar

Repertuar XIV Koncertu Niepodległości w Muzeum Powstania Warszawskiego, stanowią m.in. współczesne kompozycje oraz hybrydowe aranżacje polskich pieśni wojskowych i patriotycznych. Zaprezentowana zostanie współczesna kompozycja do wierszy: O wzięciu Połocka Jana Kochanowskiego (~1580), Sztandary polskie w Kremlu Mieczysława Romanowskiego (1857) oraz anonimowych Pieśni nowej o tyraństwie moskiewszkieym (XVII w.), Cześć wisielcom (1862) i Czarny czwartek (1956). Kompozycjom współczesnym towarzyszyć będą hybrydowe aranżacje utworów historycznych jak Pieśń o Drewiczu (XVIII w.), Dwa Polonezy i Walc autorstwa Tadeusza Kościuszko (1797), Marsz Wojenny | Marsz Księcia Józefa Poniatowskiego (XVII-XIX w), Wara z granic (1831), Pobudka (1863), Pieśń wygnańców | Maliniak (po 1831), Peowiacy (sprzed 1917), List do cara (sprzed 1914), Śpiewajcie! – zawołanie śpiewacze chórów K.O.P. (~1937), Bij Bolszewika! (1946), Prośba (1982) J. Kaczmarski. Na zakończenie artyści wspólnie z publicznością zaśpiewają Mazurek Dąbrowskiego (1797) wraz z wraz z zapomnianymi dziś, czwartą i szóstą zwrotkami pieśni.

„Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.

Na to wszystkich jedne głosy:
Dosyć tej niewoli,
Mamy racławickie kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli.”

W ciągu 16 lat pracy nad Koncertem Niepodległości, zespół wypracował własny styl muzyki hybrydowej. Łączy ona oryginalne brzmienia dawnych pieśni, z nowoczesnymi aranżacjami i kompozycjami, wykorzystującymi elementy klasyki, elektroniki, poezji śpiewanej, rocka, jazzu, bluesa, punk-reggae, metalu, rapu, tech-house a także z nagraniami archiwalnymi.

Ekipa XV Koncertu Niepodległości w Muzeum Powstania Warszawskiego

Twórcami Koncertu Niepodległości są polsko-kanadyjska wokalistka jazzowa i kompozytorka Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny) oraz Jacek „Wiejski” Górski (producent, reżyser, scenarzysta).

W 50 edycji Koncertu Niepodległości wystąpią: Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny, śpiew), Tomasz Bacajewski (śpiew) wraz zespołem Koncertu Niepodległości.