X (59) Koncert Niepodległości na Pomorzu
Edycja „Przymierze orłów” (2025)

Rok XVII, edycja 59

Inspiracją koncertu jest jest 230. rocznica III Rozbioru Polski, dokonanego przez Rosję, Prusy i Austrię.

13 listopada 2025 g. 19:30

Bazylika św. Brygidy, ul. Profesorska 17, Gdańsk

Wstęp wolny – w miarę dostępności miejsc.

„Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza”.

(-) Józef Wybicki. Pieśń Legionów Polskich we Włoszech (obecnie Mazurek Dąbrowskiego).

Inspiracja i tematyka koncertu

Inspiracją edycji Koncertu Niepodległości pt. „Przymierze Orłów” jest 230. rocznica III rozbioru Polski, dokonanego przez Rosję, Prusy i Austrię – wcześniejszych sygnatariuszy Traktatu Loewenwolda z 1732 roku, zwanego Przymierzem Trzech Czarnych Orłów. Celem traktatu było pogwałcenie wolnej elekcji, niedopuszczenie do objęcia tronu polskiego przez Stanisława Leszczyńskiego oraz zablokowanie reform w Rzeczypospolitej. Bezpośrednim następstwem tych działań była tzw. Wojna o sukcesję Polską oraz Konfederacja Dzikowska zawiązana w obronie króla Stanisława Leszczyńskiego. Przełomowym momentem tych zmagań było oblężenie Gdańska przez wojska carskie i saskie oraz wsparcie jego obrony przez Francję. Dlatego też realizacja wydarzenia w Bazylice św. Brygidy, która jest niemym świadkiem czteromiesięcznego oblężenia Gdańska w 1734 roku, ma wymowę symboliczną.

Podkreślając fakt, iż jesteśmy jedynym państwem, które przyjęło zarówno Hołd Pruski (1525), jak i Hołd Moskiewski (1611), ukażemy geopolityczną grę obcych mocarstw, które wspólnie ingerowały w sprawy Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej, począwszy od zarania naszych dziejów. W tym kontekście ukazane zostanie bohaterstwo naszych przodków, broniących Ojczyzny przed zakusami państw ościennych i wielokrotnie liczniejszych sił.

Punktem wyjścia narracji będzie współdziałanie Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i Rusi Kijowskiej, w celu detronizacji Mieszka II Lamberta, syna Bolesława Chrobrego. Ukazany zostanie antyjagielloński sojusz zawarty pomiędzy carem Wasylem III, wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego Albrechtem Hohenzollernem oraz cesarzem rzymskim narodu niemieckiego Maksymilianem I Habsburgiem. Apogeum antypolskich sojuszy nastąpiło w 1795 roku, gdy wskutek III rozbioru Polska ostatecznie zniknęła z mapy świata.

Dążenia do ostatecznej anihilacji narodu polskiego znajdziemy w XIX-wiecznych porozumieniach mocarstw, takich jak konwencja Alvenslebena (1863) czy wreszcie Sojusz Trzech Cesarzy (1873), zbiegający się w czasie z nasilającą się germanizacją i rusyfikacją. Dla pełnego kontekstu historycznego ukazane zostaną wymierzone w Polskę sojusze międzynarodowe Szwecji, Prus, Siedmiogrodu i Kozaczyzny, skutkujące traktatem w Radnot (1657) – pierwszą próbą rozbioru Rzeczypospolitej.

Zwieńczeniem narracji będzie ukazanie paktu Ribbentrop–Mołotow, który skutkował IV rozbiorem Polski dokonanym przez Rosję, Niemcy oraz stanowiącą część III Rzeszy Austrię, do których 1 września 1939 roku dołączyła także Słowacja. Narrację zamknie opis rozpoczętej 1 września 1939 roku ostatniej wielkiej epopei żołnierza walczącego o niepodległość Ojczyzny na niemal wszystkich frontach II wojny światowej. Nawiązując do Powstania Warszawskiego, ukazane zostanie współdziałanie Moskwy i Berlina – zarówno podczas Powstania Warszawskiego 1944 roku, jak i wcześniejszego Powstania Warszawskiego 1794 roku podczas Insurekcji Kościuszkowskiej.

Repertuar

Na repertuar najnowszej edycji Koncertu Niepodległości składają się współczesny utwór instrumentalny „Przymierze Trzech Czarnych Orłów” (2025) i kompozycja do tekstu z Kroniki Polskiej Galla Anonima „Boleslaue, dux gloriosissime!” (2019/1109). Zaprezentowane zostaną również hybrydowe aranżacje polskich pieśni wojskowych i patriotycznych, w tym: średniowieczna „Piessn o prusskiei porascze kthora szie sstała za krolia Jagiełła Władysława” (1570) i pieśń rycerska „W kotły, bębny uderzyli” (XV w.), „Pieśń Konfederatów Tyszowieckich” (~1655) i „Pieśń Konfederatów Barskich” (1843), kompozycja do wiersza ludowego „Na Kopańskim moście” (XVIII w.) oraz pieśni z okresu Insurekcji Kościuszkowskiej – „Śpiew włościan krakowiaków” (1794) – i Powstania Listopadowego – „Marsz za Bug” (1830). Przeniesieniu narracji w wiek XX towarzyszyć będzie nieformalny hymn Polski – „Rota” (1908), pieśń Powstańców Wielkopolskich „Marsylianka Wielkopolska” (1919), piosenka z czasu wojny polsko-bolszewickiej „Cud nad Wisłą, czyli polska młócka” (1920), piosenka Jacka Kaczmarskiego „Ballada wrześniowa” (1983) oraz kompilacja jego utworu „Katyń” (1985) z kompozycją Lecha Makowieckiego „Katyń 1940 (ostatni list)” (2010). Ostatnim utworem koncertu będzie kompozycja współczesna do wiersza Józefa Szczepańskiego „Czerwona zaraza” (2025/1944). Na zakończenie artyści wspólnie z publicznością zaśpiewają „Mazurek Dąbrowskiego” (1797) wraz z niemal zapomnianymi dziś, czwartą i szóstą zwrotkami pieśni.

„Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.

Na to wszystkich jedne głosy:
Dosyć tej niewoli,
Mamy racławickie kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli.”

W ciągu 18 lat pracy nad Koncertem Niepodległości, zespół wypracował własny styl muzyki hybrydowej. Łączy ona oryginalne brzmienia dawnych pieśni, z nowoczesnymi aranżacjami i kompozycjami, wykorzystującymi elementy klasyki, elektroniki, poezji śpiewanej, rocka, jazzu, bluesa, punk-reggae, metalu, rapu, tech-house a także z nagraniami archiwalnymi.

Zespół Koncertu Niepodległości

Twórcami Koncertu Niepodległości są polsko-kanadyjska wokalistka jazzowa i kompozytorka Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny) oraz Jacek „Wiejski” Górski (producent, reżyser, scenarzysta).

W tej edycji Koncertu Niepodległości wystąpią: Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny, śpiew), Tomasz Bacajewski (śpiew) wraz zespołem Koncertu Niepodległości w składzie: Ignacy Wendt (trąbka), Michał Iwanek (instrumenty klawiszowe), Tomasz Boruch (gitara), Łukasz Makowski (bas, kontrabas), Mateusz Senderowski (perkusja), Wojciech Barteczek (I skrzypce), Cezary Gójski (II skrzypce), Przemysław Ćwiek (altówka), Anna Wróbel (wiolonczela).

Narracja i prowadzenie koncertu: Robert Czebotar.
Konsultacje językowe: Elżbieta Frankiewicz.
Konsultacje historyczne: Piotr Pacak.

Galeria X Koncertu Niepodległości