XVII (58) Koncert Niepodległości „Przymierze orłów” (2025)

Rok XVII, edycja 58

Inspiracją koncertu jest jest 230. rocznica III Rozbioru Polski, dokonanego przez Rosję, Prusy i Austrię.

11 listopada 2025 g. 20.00

Muzeum Powstania Warszawskiego

Wolny. Dystrybucja wejściówek odbędzie się na przełomie października i  listopada 2025

A jak poszedł Stach na boje,
„Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza”.

(-) Józef Wybicki. Pieśń Legionów Polskich we Włoszech (obecnie Mazurek Dąbrowskiego).

Inspiracja i tematyka koncertu

Bezpośrednią inspiracją premiery Koncertu Niepodległości „Przymierze Orłów” jest 230. rocznica III rozbioru Polski, dokonanego przez Rosję, Prusy i Austrię – wcześniejszych sygnatariuszy Traktatu Loewenwolda z 1732 roku, zwanego Przymierzem Trzech Czarnych Orłów. Celem traktatu było pogwałcenie wolnej elekcji, niedopuszczenie do objęcia tronu polskiego przez Stanisława Leszczyńskiego oraz zablokowanie reform w Rzeczypospolitej. Podkreślając fakt, iż jesteśmy jedynym państwem, które przyjęło zarówno Hołd Pruski (1525), jak i Hołd Moskiewski (1611), ukażemy geopolityczną grę obcych mocarstw, które wspólnie ingerowały w sprawy Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej, począwszy od zarania naszych dziejów. W tym kontekście ukazane zostanie bohaterstwo naszych przodków, broniących Ojczyzny przed zakusami państw ościennych i wielokrotnie liczniejszych sił.

Punktem wyjścia narracji będzie współdziałanie Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i Rusi Kijowskiej, w celu detronizacji Mieszka II Lamberta, syna Bolesława Chrobrego. Ukazany zostanie antyjagielloński sojusz zawarty pomiędzy carem Wasylem III, wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego Albrechtem Hohenzollernem oraz cesarzem rzymskim narodu niemieckiego Maksymilianem I Habsburgiem. Apogeum antypolskich sojuszy nastąpiło w 1795 roku, gdy wskutek III rozbioru Polska ostatecznie zniknęła z mapy świata.

Dążenia do ostatecznej anihilacji narodu polskiego znajdziemy w XIX-wiecznych porozumieniach mocarstw, takich jak konwencja Alvenslebena (1863) czy wreszcie Sojusz Trzech Cesarzy (1873), zbiegający się w czasie z nasilającą się germanizacją i rusyfikacją. Dla pełnego kontekstu historycznego ukazane zostaną wymierzone w Polskę sojusze międzynarodowe Szwecji, Prus, Siedmiogrodu i Kozaczyzny, skutkujące traktatem w Radnot (1657) – pierwszą próbą rozbioru Rzeczypospolitej.

Zwieńczeniem narracji będzie ukazanie paktu Ribbentrop–Mołotow, który skutkował IV rozbiorem Polski dokonanym przez Rosję, Niemcy oraz stanowiącą część III Rzeszy Austrię, do których 1 września 1939 roku dołączyła także Słowacja. Narrację zamknie opis rozpoczętej 1 września 1939 roku ostatniej wielkiej epopei żołnierza walczącego o niepodległość Ojczyzny na niemal wszystkich frontach II wojny światowej. Nawiązując do Powstania Warszawskiego, ukazane zostanie współdziałanie Moskwy i Berlina – zarówno podczas Powstania Warszawskiego 1944 roku, jak i wcześniejszego Powstania Warszawskiego 1794 roku podczas Insurekcji Kościuszkowskiej

Repertuar

Na repertuar najnowszej edycji Koncertu Niepodległości składają się współczesny utwór instrumentalny „Przymierze Trzech Czarnych Orłów” (2025) i kompozycja do tekstu z Kroniki Polskiej Galla Anonima „Boleslaue, dux gloriosissime!” (2019/1109). Zaprezentowane zostaną również hybrydowe aranżacje polskich pieśni wojskowych i patriotycznych, w tym: średniowieczna „Piessn o prusskiei porascze kthora szie sstała za krolia Jagiełła Władysława” (1570) i pieśń rycerska „W kotły, bębny uderzyli” (XV w.), „Pieśń Konfederatów Tyszowieckich” (~1655) i „Pieśń Konfederatów Barskich” (1843), kompozycja do wiersza ludowego „Na Kopańskim moście” (XVIII w.) oraz pieśni z okresu Insurekcji Kościuszkowskiej – „Śpiew włościan krakowiaków” (1794) – i Powstania Listopadowego – „Marsz za Bug” (1830). Przeniesieniu narracji w wiek XX towarzyszyć będzie nieformalny hymn Polski – „Rota” (1908), pieśń Powstańców Wielkopolskich „Marsylianka Wielkopolska” (1919), piosenka z czasu wojny polsko-bolszewickiej „Cud nad Wisłą, czyli polska młócka” (1920), piosenka Jacka Kaczmarskiego „Ballada wrześniowa” (1983) oraz kompilacja jego utworu „Katyń” (1985) z kompozycją Lecha Makowieckiego „Katyń 1940 (ostatni list)” (2010). Ostatnim utworem koncertu będzie kompozycja współczesna do wiersza Józefa Szczepańskiego „Czerwona zaraza” (2025/1944). Na zakończenie artyści wspólnie z publicznością zaśpiewają „Mazurek Dąbrowskiego” (1797) wraz z niemal zapomnianymi dziś, czwartą i szóstą zwrotkami pieśni.

„Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.

Na to wszystkich jedne głosy:
Dosyć tej niewoli,
Mamy racławickie kosy,
Kościuszkę, Bóg pozwoli.”

W ciągu 18 lat pracy nad Koncertem Niepodległości, zespół wypracował własny styl muzyki hybrydowej. Łączy ona oryginalne brzmienia dawnych pieśni, z nowoczesnymi aranżacjami i kompozycjami, wykorzystującymi elementy klasyki, elektroniki, poezji śpiewanej, rocka, jazzu, bluesa, punk-reggae, metalu, rapu, tech-house a także z nagraniami archiwalnymi.

Zespół Koncertu Niepodległości

Twórcami Koncertu Niepodległości są polsko-kanadyjska wokalistka jazzowa i kompozytorka Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny) oraz Jacek „Wiejski” Górski (producent, reżyser, scenarzysta).

W 58 edycji Koncertu Niepodległości wystąpią: Ola Turkiewicz (dyrektor muzyczny, śpiew), Tomasz Bacajewski (śpiew) wraz zespołem Koncertu Niepodległości.

Narracja i prowadzenie koncertu: Robert Czebotar.
Konsultacje językowe: Elżbieta Frankiewicz.
Konsultacje historyczne: Piotr Pacak.

Materiały merytoryczne, na które składają się powyższe opis i program wydarzenia, dostępne są na licencji CC-BY.

Galeria XVII Koncertu Niepodległości w Muzeum Powstania Warszawskiego

Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”.